Πῶς νά ἀποφύγουμε τήν ὑπερβολή

Τίτο Κολλιάντερ

Είναι γνωστό, ότι εκείνος που με υπερβολικό ζήλο ασκείται στο πιάνο, νιώθει να του πιάνονται τα δάχτυλα. Το ίδιο παθαίνει κι εκείνος που γράφει πάρα πολύ. Καταπονημένος και εξαντλημένος από τη διαρκώς ίδια στάση του σώματος του οφείλει να διακόψει το έργο του ο γεμάτος ενθουσιασμό πρωτόβγαλτος μουσικός ή συγγραφέας. Είναι ανάγκη να ασκηθεί για πολύ καιρό στο έργο του, για να κατορθώνει να μένει ώρες πολλές στην ίδια κουραστική στάση που απαιτεί το έργο του.

Από τα παραδείγματα αυτά μπορείς να καταλάβεις τί πρέπει να κάνεις και για το θέμα που μιλούμε. Η νηστεία, η υπακοή, η αυτοπειθαρχία, η εγρήγορση, η προσευχή, όλα μαζί αποτελούν αναγκαία επί μέρους τμήματα της άσκησης. Για την ακρίβεια αποτελούν όλα μια άσκηση. Και μια οποιαδήποτε άσκηση πρέπει να γίνεται πραγματικά με ήρεμο και νηφάλιο υπολογισμό των δυνάμεων μας (πρβλ. Λουκ. ιδ' 28 έξ.) και χωρίς υπερβολές. «Σωφρονήσατε ουν και νήψατε εις τας προσευχάς» προτρέπει ο άγιος απόστολος Πέτρος και δια μέσου του Αποστόλου ο ίδιος ό Κύριος (Α' Πετρ. δ' 7).

 

Η μέθη δεν προέρχεται πάντοτε από το οινόπνευμα και τα άλλα μεθυστικά ποτά. Το ίδιο επικίνδυνη είναι και η μέθη που προέρχεται από την πολύ μεγάλη αυτοπεποίθηση. Η μέθη αύτη οδηγεί τα θύματα της σε έναν «ου κατ' επίγνωσιν ζήλον», πού εκδηλώνεται με υπερβολές και ακρότητες στο έδαφος των ασκήσεων. Το φυτό που μεγαλώνει στη γη αυτή δεν είναι καλό. Οι καρποί που παράγει είναι συνήθως υπερένταση, ανυπομονησία, δικαιολογία. Εδώ ακριβώς ισχύει εκείνο, που συνιστά η Αγία Γραφή: «ουκ εκκλινείτε εις δεξιά ουδέ εις αριστερά» (Δευτ. ε' 32) και δεν πρέπει ποτέ να έχετε και την ελάχιστη εμπιστοσύνη στις ανθρώπινες δυνάμεις σας.

Αν δε βρίσκουμε μέσα μας πλούσιους καρπούς αγάπης, ειρήνης, χαράς, καλοσύνης, ταπεινοφροσύνης απλότητας, ειλικρίνειας, πίστης, υπομονής, τότε όλη η εργασία μας πάει στα χαμένα, παρατηρεί ο άγιος Μακάριος ό Αιγύπτιος. Η εργασία γίνεται για να έχουμε κάποτε συγκομιδή. Η συγκομιδή όμως είναι του Κυρίου.

Συνεπώς: πρόσεχε άγρυπνα τον εαυτό σου και γίνε συνετός.Αν παρατηρήσεις πώς γίνεσαι ευερέθιστος και ανυπόμονος, τότε γίνε λίγο πιο χαλαρός στις απαιτήσεις σου. Νιώθεις, ότι υποβλέπεις εύκολα τούς άλλους και τούς μαλώνεις ή τους κάνεις με το παραμικρό υποδείξεις; Να ξέρεις πώς βρίσκεσαι σε λάθος δρόμο. Όποιος απαρνείται τον εαυτό του, δεν έχει λόγους να μαλώνει εγωιστικά τους άλλους. Έχεις ίσως την εντύπωση, ότι σε ενοχλούν οι άλλοι ή οι εξωτερικές περιστάσεις; Δεν έχεις καταλάβει τότε σωστά τη δουλειά σου. Κάτι πού φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι είναι ενοχλητικό, είναι στην πραγματικότητα μια ευκαιρία για την εξάσκηση της υπομονής, της ανοχής και της υπακοής. Ο ταπεινός ποτέ δεν ενοχλείται. Μπορεί ίσος μόνο να ενοχλεί τους άλλους. Γι' αυτό παραμέριζε και εξαφάνιζε τον εαυτό σου. «Είσελθε εις το ταμείο σου και κλείσε «την θύραν σου» (Ματθ. στ' 6). Κι όταν ακόμα είσαι υποχρεωμένος νά ζεις μέσα σε μεγάλη και θορυβώδη συντροφιά. Και αν αυτό σού φαίνεται βαρύ, από καιρό σε καιρό βγες έξω, οπουδήποτε, αρκεί να είσαι μονάχος και φώναξε με όλη σου την ψυχή και ζήτησε τη βοήθεια τού Κυρίου. Ο Κύριος θα εισακούσει τη δέηση σου.

Να είσαι, στο φρόνημα σου, σα μια ρόδα, συμβουλεύει ό στάρετς Αμβρόσιος. Όσο λιγότερο ακουμπάει στη γη η ρόδα τόσο πιο γρήγορα γυρίζει και τρέχει προς τα εμπρός. Μη σκέφτεσαι, μη μιλάς και μην προσκολλάσαι στα γήινα πράγματα- περιορίσου μόνο στα πιο αναγκαία. Ο ίδιος πνευματικός υπενθυμίζει από την άλλη, ότι ρόδα πού βρίσκεται εντελώς στον αέρα δεν μπορεί να γυρίσει, ούτε να κινήσει το όχημα προς τα εμπρός.

Τίτο Κολλιάντερ, «Ο δρόμος των Ασκητών», σ.113-115, εκδ. Ακρίτας