ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΚΟΗ Ο ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ

Απόσπασμα από το βιβλίο:

 «Προσφορά στον Σύγχρονο Μοναχισμό»

Αγ. Ιγνατίου Μπριατσιανίνωφ, 

Εκδ. Ι. Μ. Νικοπόλεως και Πρεβέζης. τομ. Α’, σελ. 139-156  

 

 

Εισαγωγή - Η υπακοή χάρισμα

1.   .... Αυτά που είπαμε για τους αναχωρητές και τους εγκλείστους,  ισχύουν και για εκείνους που ζουν με υπακοή σε γέροντα, όπως την βρίσκομε στον αρχαίο μοναχισμό. Τέτοιο πράγμα όμως δεν υπάρχει πια στον καιρό μας.

2.   Ο όσιος Κασσιανός ο Ρωμαίος λέγει,  ότι οι Αββάδες της Αιγύπτου, που αποτελούν την ακμή του μοναχισμού και τους πιο καταπληκτικούς καρπούς του, «μας διαβεβαιώνουν ότι είναι καλό, να έχει κανείς άλλους στην υπακοή του - και να ζει ο ίδιος, όσο σοφός κι αν είναι, με υπακοή! Και το τονίζουν: Ότι αυτό είναι το πιο μεγάλο δώρο και χάρισμα του Αγίου Πνεύματος» (Αγ. Κασσιανού, Κανών Κοινοβιακός, βιβλ.. Β'. κεφ. 3).

 

α.   Απαραίτητη προϋπόθεση

1. Απαραίτητη προϋπόθεση για μία τέτοια υποταγή είναι να βρεθεί οδηγός πνευματοφόρος, που θα μπορούσε κατά θέλημα τού Πνεύματος

•     να νεκρώσει το αμαρτωλό θέλημα εκείνου που υποτάχθηκε σ’ αυτόν εν Κυρίῳ

•     να τον βοηθήσει, με αυτό το αμαρτωλό θέλημα του, να νεκρώσει και όλα του τα πάθη!

Η καταφθαρείσα φύση και θέληση τού ανθρώπου το έχει μέσα της να ρέπει σε όλα τα πάθη! Είναι λοιπόν φανερό, ότι την νέκρωση μιας τέτοιας θέλησης, (που την πραγματοποιεί με τρόπο τόσο μεγαλειώδη και τόσο νικηφόρα η θέληση τού Πνεύματος τού Θεού) δεν μπορεί να την πραγματοποιήσει η θέληση ενός πνευματικού οδηγού, που ο ίδιος είναι υποδουλωμένος σε πάθη.

2.    «Αν θέλεις να απαρνηθείς τον κόσμο και να μάθεις να ζεις την ευαγγελική πολιτεία», (έλεγε ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος στους μοναχούς τού καιρού του),   «μη παραδίδεις τον εαυτό σου σε άπειρο η σε γεμάτο πάθη δάσκαλο, γιατί τότε, αντί για την Ευαγγελική ζωή, θα μάθεις μία ζωή διαβολική. Γιατί των καλών δασκάλων η διδαχή είναι καλή, ενώ των κακών κακή. Από σπόρους κακούς φυτρώνουν φυτά, που κάνουν πάντα  κακούς  καρπούς.   Εκείνος,  που ενώ είναι τυφλός, αναλαμβάνει να οδηγήσει άλλους, είναι απατεώνας· και όσοι τον ακολουθήσουν θα πέσουν στον λάκκο απώλειας, σύμφωνα με τον λόγο τού Κυρίου, «τυφλός τυφλόν εάν οδηγή αμφότεροι εις βόθυνον πεσούνται» (Ματθ. 13, 14) (Φιλοκ. τομ. Γ', σελ. 242). 

Σε άλλη περίπτωση ο μεγάλος αυτός ασκητής, συμβουλεύοντας τον μοναχό να μην κάνει τίποτε χωρίς ευλογία τού πνευματικού του πατέρα, προσθέτει: «μα να ενεργεί έτσι, μόνο αν ξέρει, ότι ο πνευματικός του πατέρας έχει μέθεξη Αγίου Πνεύματος, ότι δεν θα τού ειπεί ποτέ κάτι το αντίθετο από το θέλημα τού Θεού, αλλά κατά το χάρισμα του, και κατά το μέτρο της αρετής τού υποτακτικού, θα ειπεί πράγματα μόνο ευάρεστα στον Θεό και ωφέλιμα στις ψυχές, γιατί διαφορετικά θα καταντήσει να είναι δούλος ανθρώπων και όχι τού Θεού» (Λόγος 83).

Με αυτό το νόημα ο Απόστολος δίνει την εντολή: Μη γίνεσθε δούλοι ανθρώπων (Α' Κορινθ. 7,23). Αυτός διατάζει, ακόμη και η δουλεία των δούλων στους κυρίους τους να γίνεται πνευματικά, όχι ανθρωπάρεσκα. Ως δούλοι Χριστού, που κάνουν το θέλημα τού Θεού σε ότι έχει σχέση με την προσφορά υπηρεσίας σε ανθρώπους (Εφ. 6, 6). Τώρα, (λέγει ο απόστολος) «ανθρώπους πείθω η Θεόν; η ζητώ ανθρώποις αρέσκειν; ει ανθρώποις ήρεσκον, Θεού δούλος ουκ αν ήμην» (Γαλ. 1, 10). «Ουκ οίδατε ότι ώ παριστάνετε εαυτούς δούλους εις υπακοήν - στον Θεό, η σε ανθρώπους με φρόνημα σαρκικό - δούλοι είσθε εκείνου στον όποιο υπακούετε, η δηλαδή στην αμαρτία και στο σαρκικό φρόνημα «εις θάνατον», η στην αλήθεια τού Θεού προς σωτηρίαν» (Ρωμ. 6, 16);

Η υπακοή κάνει τον υποτακτικό όμοιο με εκείνον στον όποιο υπακούει. Η Αγία Γραφή λέγει: «Και εγκισσήσωσι τα πρόβατα εις τας ράβδους» (Γεν. 30, 39).

β. Παίζουν τον ρόλο

1.  Οι «γέροντες»,  εκείνοι που παίζουν τον ρόλο (χρησιμοποιούμε αυτή την δυσάρεστη λέξη, που ανήκει στη γλώσσα τού κόσμου, για να δείξωμε σαφέστερα ότι το έργο τέτοιων «γερόντων» στην ουσία του, δεν είναι καθόλου λιγότερο ψυχοφθόρο από μία αξιοθρήνητη κωμωδία), των αρχαίων αγίων Γερόντων, χωρίς να έχουν τα πνευματικά χαρίσματα εκείνων — να το ξέρουν, ότι τόσο η καλή τους διάθεση, όσο και οι καλές τούς σκέψεις και ιδέες για το ιερό έργο της μοναχικής υπακοής είναι λανθασμένες. Και ότι ακόμη και ο τρόπος, με τον οποίον σκέπτονται, και αντιλαμβάνονται τα πράγματα, είναι μία αυταπάτη, μία διαβολική πλάνη, που δεν μπορεί να μη γεννήσει ανάλογο καρπό και σ' εκείνον, που ευρίσκεται στην πνευματική τους καθοδήγηση.

2. Η λανθασμένη και ανεπαρκής κατάστασή τους δεν θα μείνει για πολύ απαρατήρητη στον υπό την καθοδήγησή τους άπειρο αρχάριο, αν έχει έστω και λίγο μυαλό και διαβάζει τα ιερά βιβλία με μοναδικό στόχο να βρει την σωτηρία του. Κάποτε αυτό θα φανεί. Και θα γίνει αφορμή μιας ανεπιθύμητης ψυχικής απόστασης, που θα κάνει πολύ δυσάρεστη την σχέση ανάμεσα στον γέροντα και τον μαθητή του, και θα φέρει ψυχολογική αναστάτωση και στους δύο.

•      Είναι  φοβερό, να  παίρνει  κανείς  (αυτόγνωμα και αυθαίρετα!) καθήκοντα,  που ο άνθρωπος μπορεί να εκπληρώσει μόνον με την δύναμη και την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος.

•      Είναι φοβερό,  να φαντάζεται κανείς ότι είναι δοχείο τού Αγίου Πνεύματος, ενώ ακόμη δεν έχουν διακοπή  οι σχέσεις του με τον σατανά·  και αυτό το «δοχείο» δεν έχει ακόμη παύσει να μολύνεται από ενέργειες τού σατανά.

•  Είναι φοβερό και φρικτό πράγμα μία τέτοια υποκρισία, ένας τέτοιος θεατρινισμός! ολέθριο για τον ίδιο και για τον πλησίον, ένοχο στα μάτια του Θεού και βλάσφημο. 

3. Μάταια θα μας υπενθυμίσουν: τον όσιο Ζαχαρία,  που κάνοντας υπακοή σε έναν άπειρο γέροντα, τον κατά σάρκα πατέρα του, τον Αββά Καρίωνα. έφθασε σε μοναχική τελειότητα- η τον όσιο Ακάκιο,  που σώθηκε ζώντας κοντά σε ένα σκληρό γέροντα, που τον ταλαιπωρούσε  απάνθρωπα με μαστιγώσεις και τον έστειλε πρόωρα στον τάφο!  (Κλίμαξ, Λόγος Δ',   111) Και ο ένας και ο άλλος ήσαν στην υπακοή ανεπαρκών γερόντων, αλλά ενεργούσαν σύμφωνα με τις συμβουλές των πνευματοφόρων πατέρων και με τα εποικοδομητικά παραδείγματα, που υπήρχαν άφθονα μπροστά τους! Γι' αυτό,  μόνο γι' αυτό,  μπόρεσαν να μείνουν στην υπακοή στους γεροντάδες τους. Οι περιπτώσεις αυτές δεν είναι η σωστή τάξη.

Ο τρόπος της ενέργειας της θείας οικονομίας λέγει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, «είναι τελείως διαφορετικός από την τάξη της κοινότητος των ανθρώπων. Συ δε την κοινήν τάξιν φύλαξον» (Λόγος Α').

4.  Θα πουν: Η πίστη τού υποτακτικού μπορεί να αναπληρώσει την ανεπάρκεια του γέροντα!

Λάθος! Η πίστη στην αλήθεια σώζει. Η πίστη στο ψεύδος και στην διαβολική απάτη βλάπτει! Αυτό μας το λέει ο Απόστολος. Λέγει για αυτούς που θεληματικά χάνονται. «Την αγάπην της αληθείας ουκ εδέξαντο εις το σωθήναι αυτούς· και διά τούτο πέμψει αυτοίς ο Θεός (θα επιτρέψει ο Θεός να υποστούν) ενέργειαν πλάνης εις το πιστευσαι αυτούς τω ψεύδει, ίνα κριθώσι πάντες οι μη πιστεύσαντες τη αληθεία, αλλ' ευδοκήσαντες εν τη αδικία» (Β' Θεσσ. 2, 10-12).

5. Σε δύο τυφλούς είπε ο Κύριος, η Αυτο-αλήθεια: «Κατά την πίστιν υμών γενηθήτω υμίν» (Ματθ. 9, 29). Και θεράπευσε την τύφλωσή τους. Όμως το ψεύδος και η υποκρισία δεν έχουν δικαίωμα να επαναλαμβάνουν τα λόγια της Αυτο-αλήθειας, για να δικαιώσουν μία εγκληματική τους συμπεριφορά, που οδηγεί στην απώλεια.

 

γ. Ειδική πρόνοια του Θεού

 

1. Υπήρξαν περιπτώσεις, πολύ σπάνιες, που η πίστη, κατά ειδική πρόνοια του Θεού, ενέργησε μέσω αμαρτωλών και επέτυχε την σωτηρία τους.

Στην Αίγυπτο ο αρχιληστής Φλαβιανός, θέλοντας να ληστέψει κάποιο γυναικείο μοναστήρι, φόρεσε μοναχικό ένδυμα. Και πήγε. Οι μοναχές τον νόμισαν έναν από τους αγίους Πατέρες. Τον οδήγησαν στην Εκκλησία. Και τού ζήτησαν να προσευχηθεί γι’ αυτές! Και ο Φλαβιανός το έκαμε. Παρ' όλο που δεν το ήθελε, και που ο ίδιος απορούσε με τον εαυτό του! Στην συνέχεια παρέθεσαν τράπεζα. Και αφού τελείωσε το γεύμα, οι μοναχές του έπλυναν τα πόδια! Στο κοινόβιο αυτό μία μοναχή ήταν τυφλή και κωφή. Οι μοναχές της επήγαν, και της έδωκαν να πιει, λίγο από το νερό, με το όποιο έπλυναν τα πόδια τού ξένου. Η άρρωστη έγινε αμέσως καλά. Οι μοναχές εδόξασαν τον Θεό και την αγιασμένη ζωή του ξένου μοναχού και διέδωσαν τα νέα για το θαύμα! Η χάρις τού Θεού κατέβηκε στην καρδιά τού αρχιληστή. Κατάλαβε. Μετανόησε. Και από λήσταρχος, έγινε ένας πατέρας σημειοφόρος (= θαυματουργός).

Στον βίο τού αγίου Θεόδωρου Επισκόπου Εδέσσης, διαβάζουμε ότι μία πόρνη, υποχωρώντας σε αίτημα, της σε κατάσταση απόγνωσης συζύγου του αδερφού της, προσευχήθηκε στον Θεό για τον πεθαμένο της υιό. Και ο νέος αναστήθηκε! Με την προσευχή της πόρνης! Τρομαγμένη από αυτό που είχε κάμει, η πόρνη άφησε αμέσως την αμαρτωλή ζωή. Μπήκε σε μοναστήρι. Και με την ασκητική της ζωή έφθασε σε αγιότητα.

2. Τα τέτοια γεγονότα είναι εξαιρέσεις. Μελετώντας τα, ενεργούμε σωστά, αν θαυμάζωμε ειδικά το συγκεκριμένο αυτό γεγονός, και γενικά τα ανεξιχνίαστα κρίματα τού Θεού, και έτσι στερεωνόμαστε στην πίστη και στην ελπίδα. Αλλά θα ενεργήσωμε πολύ λανθασμένα, αν πάρωμε αυτές τις περιπτώσεις σαν πρότυπα προς μίμηση. Σαν οδηγός στην ζωή μας, μάς εδόθη από τον ίδιο τον Θεό ο Νόμος Του, δηλαδή η Αγία Γραφή και τα συγγράμματα των Πατέρων. Ο Απόστολος Παύλος λέει ξεκάθαρα: «Παραγγέλλομεν δε υμίν αδελφοί εν ονόματι τού Κυρίου ημών Ιησού Χρίστου, στέλλεσθε (φεύγετε μακριά) από παντός αδελφού ατάκτως περιπατούντος και μη κατά την παράδοσιν, ην παρέλαβον παρ' ημών» (Β' Θεσσ. 3, 6). «Παράδοση», εδώ ονομάζεται η ηθική παράδοση της Εκκλησίας, που εκτίθεται στην Αγία Γραφή και τα συγγράμματα των αγίων Πατέρων.

Ο όσιος Ποιμήν ο Μέγας έδωσε σε κάποιον την εντολή να διακόψει αμέσως κάθε σχέση με τον γέροντά του, επειδή η συμβίωση μαζί του ήταν πια φανερό ότι θα τού ήταν ψυχώλεθρη, επειδή — από ό,τι φαίνεται — ο γέροντας αυτός καταπατούσε τις ηθικές παραδόσεις της Εκκλησίας.

3. Είναι άλλο πράγμα, όταν δεν έχωμε ζημία ψυχική, αλλά μόνο ενοχλήσεις από λογισμούς. Τότε οι λογισμοί που μας ταράζουν, είναι ολοφάνερα έργο του διαβόλου. Και δεν πρέπει να υποχωρούμε σ' αυτόν με κανένα τρόπο. Ενεργεί ακριβώς εκεί, όπου έχομε ψυχική ωφέλεια. Και αυτήν ακριβώς θέλει ο διάβολος να μας την κλέψει.

δ.  το συνειδητοποιούμε;

1.       Η μοναχική υπακοή, όπως την εφάρμοζαν οι μοναχοί του παλαιού καιρού, είναι ένα υψηλό πνευματικό μυστήριο.   Είναι  πολύ  δύσκολο  σε  μας,   να  το φθάσωμε και να το μιμηθούμε. Μπορούμε μόνο να το εξετάζωμε με ευλάβεια και με σύνεση. Και να προσπαθούμε να οικειοποιηθούμε το πνεύμα του. Στον δρόμο αυτό μπαίνομε μόνον αν εχωμε σωστή κρίση και ψυχοσωτήρια σύνεση.

Διαβάζοντας τις εμπειρίες και τους κανόνες των αρχαίων πατέρων για την υπακοή (εξίσου θαυμαστή τόσο στους γέροντες, όσο και στους υποτακτικούς) βλέπομε στους καιρούς μας μία γενική κατάπτωση της Χριστιανοσύνης. Και το συνειδητοποιούμε, ότι ήμαστε ακατάλληλοι να κληρονομήσωμε το έργο των Πατέρων σε όλη του την πληρότητα και σε όλον του τον πλούτο.

2.       Και είναι μεγάλη ευλογία για μας, και μεγάλη ευτυχία,  ότι μας εδόθη η δυνατότητα να τρεφόμαστε με τα ψιχία που πέφτουν από την πνευματική τράπεζα των Πατέρων. Αυτά τα ψιχία δεν αποτελούν αυτά καθ' αυτά την πιο ικανοποιητική τροφή. Αλλά μπορούν, αν και όχι χωρίς την αίσθηση στέρησης και πείνας, να μας γλυτώσουν από τον πνευματικό θάνατο.

 

Πηγή: http://www.oodegr.com/

 ΚΑΙΟΜΕΝΗ ΒΑΤΟΣ