ΣΥΝΤΟΜΟ ΚΗΡΥΓΜΑ Συντάκτης επίσκοπος Αυγουστίνος Ν. Καντιώτης Ό Ακάθιστος Ύμνος Ή Παναγία σώζει την πατρίδα Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...» (ΚΟΝΤΑΚΙΟΝ) ΑΠΟΨΕ, αγαπητοί μου, πέμπτη (Ε') Παρασκευή των Νηστειών, σε όλους τους ναούς της Ορθοδοξίας ψάλλετε ολόκληρος ή ακολουθία των Χαιρετισμών. Είναι δε οι Χαιρετισμοί ένα αριστούργημα της βυζαντινής ποιήσεως. Θαυμάζει κανείς σ' αυτό το κάλλος του λόγου, προ παντός όμως τη αγάπη προς την ύπεραγία Θεοτόκο. Αγαπούσε την Παναγία ό ανώνυμος ποιητής. Και απόδειξης το πλήθος των χαρακτηρισμών. Όπως ή μάνα πού αγαπάει το παιδί της δεν το φωνάζει μόνο με τ' όνομα του —Γιώργο, Γιάννη, Κώστα—, αλλά το στολίζει με πλήθος εκφράσεις (άλλοτε το λέει λουλούδι, άλλοτε μπουμπούκι, άλλοτε χρυσό, άλλοτε άγγελο...), έτσι κ' εδώ ό εμπνευσμένος ποιητής ονομάζει την Παναγία με πλήθος εικόνες και παραδείγματα άπ' όλη τη φύση. Λέει στην Παναγία• Είσαι ή «γη της επαγγελίας» ή ρέουσα μέλι και γάλα, είσαι το «όρος» το αλατόμητον, είσαι ή «πέτρα» πού πότισε τους διψώντας την ζωήν, είσαι το «άστρο» το άδυτο, είσαι ή «αστραπή» πού καταλάμπει τάς ψυχάς, είσαι ή «βροντή» πού καταπλήττει τους εχθρούς, είσαι συ πού αναβλύζεις τον πολύρρυτον «ποταμόν», είσαι το «ρόδον» το αμάραντο, είσαι το ηδύπνοον «κρίνον», είσαι ή «στάμνας» με το μάννα, είσαι... Σε όλα βλέπει παρομοιώσεις της ύπεραγίας Θεοτόκου. Εκείνο όμως πού ιδιαιτέρως συγκινεί εμάς τους Έλληνες Χριστιανούς, Είναι το κοντάκιο «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...», πού ακούσαμε απόψε κατ' επανάληψιν. Επάνω σ' αυτό θα κάνω λίγες σκέψεις. «Τω υπερμάχω στρατηγώ». Εδώ παίρνει την εικόνα όχι πλέον από τη φύση, άλλ' από τη στρατιωτική ζωή, από πολέμους και στρατόπεδα, όπου στρατιώτες και αξιωματικοί μάχονται κατά των εχθρών. Είσαι στρατηγός, λέει, Παναγία μου, στρατηγός «υπέρμαχος», υπερτερείς δηλαδή στη μάχη, αναδεικνύεσαι ανωτέρα των εχθρών, νικάς και θριαμβεύεις. Στρατηγός ή Παναγία. Μήπως αυτό είναι υπερβολή, ρητορικό σχήμα, τίτλος κενός όπως οι τίτλοι τόσων αξιωματούχων της γης; Όχι. Είναι ουσία, πραγματικότης. Όντως ή ύπεραγία Θεοτόκος ανεδείχθη δια μέσου των αιώνων υπέρμαχος στρατηγός του γένους μας. Αυτό βεβαιώνουν τα γεγονότα. • Ανοίγουμε την Ιστορία. Φθάνουμε στο έτος 626 μ.Χ.. Βρισκόμαστε στο Βυζάντιο, στην πόλη των ονείρων μας, την βασιλίδα των πόλεων, την Κωνσταντινούπολη Το έτος εκείνο ήτο κρίσιμο. Ό αυτοκράτωρ Ηράκλειος με το στρατό του αγωνιζόταν στα βάθη της Ασίας εναντίον των Περσών, πού είχαν αρπάξει τον τίμιο σταυρό από τα Ιεροσόλυμα. Εν τω μεταξύ ή Πόλις βρέθηκε σε δεινή δοκιμασία. Εχθροί από ανατολών, βορρά και νότου, Πέρσες και Αβαροι, πολιόρκησαν την πόλη στενότατα από ξηράς και από θαλάσσης. Οι ταλαίπωροι κάτοικοι της Κωνσταντινουπόλεως, χωρίς τον βασιλέα, χωρίς στρατό, με μια μικρά φρουρά έδιναν άνισο αγώνα. Ή πτώσης της Πόλεως εθεωρείτο βεβαία. Οι βάρβαροι έστειλαν μήνυμα στους Βυζαντινούς να παραδοθούν. Δεν υπάρχει, είπαν, για σας ελπίδα• μόνο αν γίνετε πουλιά να πετάξετε στον αέρα ή ψάρια να κολυμπήσετε στο Βόσπορο, θα σωθείτε. Αυτά έλεγαν με υπερηφάνεια. Άλλα «άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει». Τι έγινε; Κάτι υπερφυσικό, πού δέ' μπορεί να το συλλαβή ή ανθρώπινη σκέψις. Δέ' νίκησαν οι βάρβαροι• νίκησε ή μικρά φρουρά πού αγωνιζόταν στα τείχη της Κωνσταντινουπόλεως• ή μάλλον νίκησε ή ύπεραγία Θεοτόκος με το θαύμα πού έκανε και το βεβαιώνει ή Ιστορία. Τη νύχτα φύσηξε δυνατός άνεμος, σήκωσε κύματα και έπνιξε τα πλοία των βαρβάρων σανίδες μόνο επέπλεαν. Το πρωί, όταν οι εχθροί είδαν ότι ό στόλος τους κατεστράφη, έλυσαν την πολιορκία και έφυγαν. Όλοι ομολόγησαν, ότι ή Παναγία έκανε το θαύμα. Από ευγνωμοσύνη συγκεντρώθηκαν στο ναό των Βλαχερνών και όρθιοι, όλη τη νύχτα, έψαλλαν τους Χαιρετισμούς και το «Τω ύπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια,.,». • —Α, θα πει τώρα κάποιος κοροϊδεύοντας, αυτά «τω καιρώ εκείνο»... Όχι. Ή Παναγία είναι ή ίδια. Δεν πιστεύετε στο θαύμα της Κωνσταντινουπόλεως; Θέλετε άλλο θαύμα; Ορίστε λοιπόν. Τι εορτάζουμε στις 25 Μαρτίου; Την εθνική μας εορτή. Ερωτώ• Είναι τυχαίο ότι οί προγονοί μας, οί ήρωες του 1821, επέλεξαν ως ήμερα εξεγέρσεως την ήμερα του ευαγγελισμού της Θεοτόκου; Είναι τυχαίο ότι στην Αγία Λαύρα οί αγωνιστές (ορκίστηκαν «ελευθερία ή θάνατος» κάτω από το λάβαρο της Θεοτόκου; Είναι τυχαίο ότι, το δεύτερο ή τρίτο έτος της επαναστάσεως, στην Τήνο, από ένα όραμα πού είδε μια μοναχή, βρήκαν τη θαυματουργό εικόνα της Παναγίας, και ή ανεύρεση της εμψύχωσε το λαό μας; Είναι άσχετο το γεγονός ότι οί ήρωες του '21 προσηύχοντο στην Παναγία; Ιδιαιτέρως αγαπούσε την Παναγία Όπως Γέρος του Μοριά, Όπως Κολοκοτρώνης. Σε μια κρίσιμη στιγμή του αγώνος, μέσα στη γενική απογοήτευση, αυτός δεν απελπίστηκε. Μπήκε σ' ένα εξωκλήσι, άναψε λαμπάδα, γονάτισε, και προσευχήθηκε με δάκρυα. Και μετά, με αισιοδοξία, είπε «Ή Παναγία υπέγραψε την ελευθερία μας, και δεν παίρνει πίσω την υπογραφή της». Και όντως έγινε το θαύμα. Το 1821, λοιπόν, Είναι νέα απόδειξης της αγάπης πού τρέφει ό λαός μας προς την ύπεραγία Θεοτόκο. Το 626 θαύμα στην Κωνσταντινούπολη το 1821 νέο θαύμα της Θεοτόκου. «Τη ύπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...», έψαλλαν και οί ήρωες του '21. • Aλλά ή Παναγία μας δεν σταματά εδώ έχουμε και άλλο νεώτερο θαύμα. Ποιο; Είναι θαύμα των ήμερων μας, το είδε ή δική μας γενεά. Όχι οί σημερινοί νέοι και τα παιδιά πού τρέφονται πλουσιοπάροχα και δεν ξέρουν Τι θα πει αυταπάρνησης και θυσία. Το είδαν οί ήρωες του 1940, οί στρατιώτες και αξιωματικοί μας, πού σαν αετοί ανέβηκαν στα βουνά και πολέμησαν τότε τους νέους βαρβάρους, την ισχυρά Ιταλική αυτοκρατορία. Ό δικτάτωρ της 'Ρώμης εκαυχάτο και απειλούσε• Ελλάς, παραδόσου! έχω τόσα αεροπλάνα, πού τα φτερά τους θα σκιάσουν τον ήλιο (όπως και ό Ξέρξης απειλούσε τους μαχητός των Θερμοπυλών, ότι με το πλήθος των βελών του θα σκίαση τον ήλιο). Και Τι έγινε, νίκησε; Ούτε τ' αεροπλάνα Ούτε τίποτε άλλο υπερίσχυσε. Νίκησε ή μικρά Ελλάς. Πώς; Δεν θα σας το πω εγώ' ας μιλήσουν όσοι έχουν άσπρα μαλλιά (τους οποίους οί νέοι οφείλουν, όταν τους βλέπουν, ν' αποκαλύπτονται). Τι είδαν αυτοί; Δεν Είναι ψέμα• πάνω στα κακοτράχαλα χιονισμένα βουνά της Βορείου Ηπείρου είδαν μια σκιά. Δεν ήταν φάντασμα. Ήταν ή ύπεραγία Θεοτόκος! Την είδαν τη νύχτα στρατιώτες, αξιωματικοί, πυροβολητές και εύζωνοι να εύλογη τα στρατεύματα μας. Και όπως είπε κάποιος ανταποκριτής, στο αλβανικό μέτωπο μία μόνο γυναικεία μορφή κυριαρχούσε- ή μορφή της Παναγίας. Εκεί κατελύθη ή θεωρία του Φρόιντ. Τα παιδιά της Ελλάδος δεν είχαν πλέον στο μυαλό τους έρωτας επίγειους- είχαν έναν ουράνιο έρωτα, τον έρωτα της πατρίδος, και στα οράματα τους έβλεπαν την ύπεραγία Θεοτόκο. Ή Παναγία, λοιπόν, παραμένει ή ιδία. Το 626 θαύμα στην Κωνσταντινούπολη το 1821 θαύμα στην Ελλάδα, το 1940-41 νέο θαύμα στη Βόρειο Ήπειρο. Έτσι από τη μικρά αυτή ιστορική ανασκόπηση, φαίνεται ότι ό τίτλος «υπέρμαχος στρατηγός» δεν Είναι για την Παναγία μας τίτλος κενός περιεχομένου• Είναι μία πραγματικότης. Λέγοντας αυτά, αγαπητοί μου, μη νομίσετε ότι είμεθα φιλοπόλεμοι. Όχι. Όσοι είδαμε τον πόλεμο σε όλη τη φρίκη του, δεν θέλουμε πόλεμο. Και στην Εκκλησία το σπουδαιότερο αίτημα μας Είναι «υπέρ της ειρήνης». Άλλα ή ειρήνη δεν εξαρτάται μόνο από μας. Μας περιζώνουν εχθροί. Εάν λοιπόν νέοι βάρβαροι θελήσουν να περάσουν τα σύνορα μας, τότε οί Έλληνες, όλοι μαζί, θ' αναστήσουμε τους χρόνους της Κωνσταντινουπόλεως, το '21 και το '40, και θα δώσουμε το παρών για ν' αποκρούσουμε τον εχθρό. Και πιστεύω ακράδαντος στο Θεό ότι, εάν εμείς ζούμε χριστιανικώς —θέτω τον όρο αυτόν—, θα νικήσουμε. Εάν σεβόμεθα τα ιερά και όσια, εάν αγαπούμε την Παναγία μας, τότε να είστε βέβαιοι ότι άγγελος Κυρίου θα φυλάει την πατρίδα μας, από Κερκύρας μέχρι Κρήτης και Κύπρου. Και θα μας δοθεί ένα ακόμη θαύμα, και πάλι θα ψάλλουμε με όλη την καρδιά μας « Τη ύπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...». Επίσκοπος Αυγουστίνος. ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΗ ΟΜΙΛΙΑ Η ΟΠΟΙΑ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΤΟΥ ΆΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ ΦΛΩΡΙΝΗΣ ΤΗΝ 2-4-1982 ΜΕ ΑΛΛΟ ΤΙΤΛΟ. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΜΗΣΗΣ 15-04-2005.