Ἁγιορείτης Ἅγιος
Μνήμη 13 Ἰανουαρίου

………Γεννήθηκε στη Λάμψακο, πού ήταν περίφημη μικρασιατική πόλη παρά τον Ελλήσποντο, από ενάρετους γονείς. Μόλις δεκαεπτά ετών αναχωρεί της οικίας του, ο κατά κόσμον Μανουήλ, και έρχεται στο όρος του Γάνου της Ανατολικής Θράκης, όπου ασπάζεται τον μοναχισμό.
Μετά την κοίμηση του ενάρετου Γέροντος του Μάρκου επισκέπτεται πολλούς ασκητές στο Παπίκιον όρος της Θράκης και ιερά προσκυνήματα της Κωνσταντινουπόλεως προς ωφέλεια ψυχής. Μέσα στον κόσμο «υπεκρίνετο μωρίαν, και εφαίνετο εις τους ανθρώπους σαλός, ο κατά αλήθειαν σοφός, διά να μην του αποτίναξη τον καρπόν της αρετής ο άνεμος της ανθρωπαρεσκείας».Στην Κωνσταντινούπολη γνωρίσθηκε με τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Παλαιολόγο και τον πατριάρχη άγιο Αθανάσιο.
………Κατόπιν φθάνει στο Άγιον Όρος και πρώτα υποτάσσεται στο κοινόβιο της Μεγίστης Λαύρας υπηρετώντας τους πατέρες με τα πιο ευκαταφρόνητα διακονήματα. Εκεί δέχεται θεία οράματα και ανεβαίνει στην κορυφή του Άθωνα, όπου η Θεοτόκος, η κυρία του Όρους, του λέει: «Λάβε την χάριν κατά δαιμόνων, ο σεπτός αθλοφόρος, και κατοίκησε εις τα πρόποδα της κορυφής του Άθωνος διότι τούτο είνε θέλημα του Υιού μου, διά να ανέβης εις ύψος αρετής, και να γένης διδάσκαλος και οδηγός εις πολλούς, και να σώσης αυτούς». Τότε έλαβε και γεύθηκε ουράνιο άρτο. Από τότε άρχισε να ζει με μοναδική ακτημοσύνη. «Ως άϋλος σχεδόν, απερνούσε την ζωήν του εις έρημους και αβάτους τόπους και μόνον μικράν καλύβαν έφτιανε και μετ’ ολίγον την έκαιε, και έφευγεν εκείθεν διά, τούτο και ελέγετο πλανημένος ομού και καυσοκαλύβης».

………Έφθασε να μιμηθεί τον βίο των μεγάλων οσίων. Καθώς φαίνεται, από τις διηγήσεις του στον όσιο Γρηγόριο τον Σιναΐτη, είχε την αδιάλειπτο προσευχή, τη θέα του ακτίστου φωτός και άλλες θείες θεωρίες. Ακόμη απέκτησε το χάρισμα της προοράσεως, της διοράσεως, της προφητείας και θαυματουργίας. Εκοιμήθη σε ηλικία 95 ετών και ετάφη στον τάφο πού είχε ετοιμάσει μόνος του. Σύντομα τιμήθηκε ως άγιος.
………Μετά την κοίμησή του, από τα θαυματουργά λείψανα του ανέβλυσε μύρο. Σώζονται δύο παραλλαγές του βίου του. Γράφηκαν από συγχρόνους του, η πρώτη του συνασκητού του οσίου Νήφωνος, πού έγραψε και ακολουθία του, και η δεύτερη του αγίου Θεοφάνη, Προηγουμένου Βατοπεδινού και αργότερα μητροπολίτη Περιθεωρίου. Ο δεύτερος βιογράφος, όταν κάποτε επισκέφθηκε τον όσιο, είδε το εξής θαυμάσιο: «Βλέπω τον Άγιον όπου υψώθη από την γήν επάνω εις τον αέρα υψηλά, και ωσάν αετός υπόπτερος επέτα επάνω από το δάσος και από τας μεγάλας πέτρας, και ήρχετο εκεί όπου ήμουν εγώ …» Η βιογραφία του Θεοφάνη μεταφερμένη στην απλοελληνική από τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη υπάρχει στο Νέο Εκλόγιο. Υπάρχει και τρίτη βιογραφία του από τον λίαν ενάρετο Λαυριώτη ιερομόναχο Ιωαννίκιο Κόγχυλα και άλλη από τον ιερομόναχο Μακάριο Μακρή.
………Στο Κυριάκο της σκήτης της Αγίας Άννης υπάρχει κώδικας του 18ου αιώνα με ακολουθία, υπό Νήφωνος ο πρώτος κανόνας και υπό Ιερεμίου ο δεύτερος.
………Το 1723 τύπωσε ακολουθία προς τον όσιο ο συνθέτης της μητροπολίτης Ναυπάκτου Νεόφυτος. Πλήρη πανηγυρική ακολουθία συνέταξε και ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης. Με τον βίο του ασχολήθηκαν αρκετοί.